Prawo aborcyjne w Europie i na świecie

Aborcja jest zabiegiem medycznym kończącym ciążę. Szacuje się, że średnio 1 na 4 ciąże podlega terminacji. Dostęp do bezpiecznych i legalnych aborcji jest niezbędny dla wielu osób, lecz nie wszędzie jest gwarantowany. Prawo reprodukcyjne, będące częścią Deklaracji Praw Seksualnych, odnosi się do podejmowania wolnych i odpowiedzialnych decyzji o posiadaniu potomstwa i mimo, że ma charakter uniwersalny, budzi ogromne kontrowersje.

Prawo międzynarodowe a zakaz aborcji

Światowa Organizacja zdrowia (WHO) określa prawo do aborcji jako “prawo gwarantowane przez międzynarodowe porozumienia”. Żaden z międzynarodowych traktatów odnoszących się do do ochrony praw człowieka nie definiuje dolnej granicy prawa do życia, więc nie określa, że prawo to przysługuje od poczęcia. Na przestrzeni lat m.in. podczas prac nad Paktem praw obywatelskich i politycznych oraz nad Konwencja o prawach dziecka, były podejmowane próby wprowadzenia pojęcia momentu poczęcia, jednak zmiany takie nigdy nie zostały przyjęte. W sytuacji konfliktu pomiędzy ochrona płodu ludzkiego a prawami kobiety, szczególnie prawem do życia i zdrowia, priorytet ma zawsze ochrona kobiety, jest to zgodne z definicją zdrowia, rozumianego holistyczne, przyjętą przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Zmuszanie kobiety do donoszenia płodu obarczonego letalnymi lub innymi ciężkimi wadami wyczerpuje znamiona aktu nieludzkiego lub poniżającego traktowania, co jest naruszeniem Europejskiej konwencji praw człowieka, Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, a także Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania. Wymienione prawa człowieka są prawami kobiet, mającymi chronić ich godność i autonomię. Prawa człowieka bezwzględnie podkreślają integralność fizyczną jednostki.

Praktyczny wymiar rozwiązań prawnych w krajach Unii Europejskiej

W krajach Unii Europejskiej aborcja jest dostępna w formie farmakologicznej i chirurgicznej. Metoda farmakologiczna stosowana jest zazwyczaj do 12 tygodnia ciąży.  Aborcja chirurgiczna jest procedurą medyczna zwykle przeprowadzana po 12 tygodniu ciąży. Zabieg trwa zazwyczaj od 10 do 15 minut. W większości krajów europejskich dominującym sposobem wykonania aborcji jest metoda próżniowa (vacuum aspiration). W Polsce stosowana jest przestarzała metoda łyżeczkowania macicy. Metoda próżniowa jest bezpieczniejsza, mniej inwazyjna i mniej bolesna. Polega na nieznacznym poszerzeniu kanału szyjki macicy i odessaniu treści macicy wraz z płodem przy użyciu jednorazowej kaniuli. Zabieg zazwyczaj wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym i trwa kilka minut.

Prawo aborcyjne w Niemczech

Do końca 7 tygodnia od zapłodnienia możliwa jest w Niemczech aborcja farmakologiczna. W tym przypadku wykorzystywane są leki Misoprostol i Mifepriston. Leki są podawane w klinice lub przepisywane do użycia w domu. W Niemczech aborcję na życzenie można wykonać spełniając kilka warunków: od momentu zapłodnienia nie minęło więcej niż 12 tygodni, osoba w ciąży ma za sobą konsultację z psychologiem, po upływie 3 dni od konsultacji aborcja jest wykonywana przez lekarza. Aborcja chirurgiczna może być wykonana dopiero gdy płód jest wyraźnie widoczny podczas obrazowania USG. W praktyce oznacza to możliwość wykonania aborcji chirurgicznej nie wcześniej niż w 7 tygodniu od ostatniej miesiączki.

Prawo aborcyjne w Holandii

W Holandii legalna aborcja na życzenie jest dostępna do 23 tygodnia ciąży. W kraju funkcjonuje kilkanaście klinik aborcyjnych,, jednak tylko dwie wykonują aborcję od 15 do 23 tygodnia ciąży. W Holandii obowiązuje zasada 5 dni do namysłu, która polega na tym, że od momentu kiedy lekarz potwierdzi ciążę do wykonania zabiegu musi upłynąć 5 dni. Terminy aborcji w Holandii: 5-8 tydzień – metoda farmakologiczna, 5-12 tydzień – metoda próżniowa, 13-22 tydzień – metoda chirurgiczna, instrumentalna.

Prawo aborcyjne w Austrii

W Austrii aborcję na życzenie można wykonać do 14 tygodnia ciąży. Zabieg nie musi poprzedzać obowiązkowa konsultacja psychologiczna. Terminy aborcji w Austrii: 5-9 tydzień – metoda farmakologiczna, 6-14 tydzień – metoda próżniowa.

Kryminalizacja i liberalizacja – paradoksy światowego prawa aborcyjnego

Powszechnej Deklaracji praw człowieka. Pośród sygnatariuszy znalazły się takie państwa jak: Węgry, Indonezja, Irak, Oman, Arabia Saudyjska i Polska.
Aborcja na życzenie wykonywana jest w wielu państwach na całym świecie. W drodze wyjątku, w przypadku zagrożenia zdrowia i życia kobiety lub gwałtu, możliwa jest w Etiopii, Kenii, Kamerunie, na Mali, na Wybrzeżu Kości Słoniowej, w części Meksyku i w Polsce. W blisko 30 krajach zabieg przerywania ciąży jest nielegalny, jedynym wyjątkiem jest zagrożenie życia kobiety. Jednakże taki kontekst prawny tworzy atmosferę, w której lekarze dopuszczają się licznych zaniechań, obawiając się konsekwencji. Tak przedstawia się sytuacja na Malcie i w Wenezueli. W Afryce zabiegi wykonywane w podziemiu aborcyjnym, są czwarta przyczyną zgonów wśród kobiet. W Kamerunie kobieta, która poddała się aborcji może trafić do więzienia.

Najsurowsze przepisy aborcyjne obowiązują w Salwadorze. System prawny zawiera całkowity zakaz aborcji, a kobiety są skazywane na długie dekady ograniczenia wolności. Każde naturalne poronienie jest traktowane z podejrzliwością i może skutkować represjami. W Salwadorze całkowity zakaz aborcji jest wspierany przez Kościół. W Tajlandii aborcja do 12 tygodnia została zalegalizowana w 2021 roku, co było znaczną liberalizacja przepisów, które umożliwiały usunięcie ciąży tylko jeśli doszło do czynu zabronionego lub gdy było zagrożone życie kobiety. Również Argentyna niedawno zalegalizowała aborcję do 14 tygodnia ciąży. Zabieg jest refundowany i przeprowadzany w publicznych placówkach zdrowia. Oba kraje poprzez legalizację chcą walczyć z niebezpiecznym dla kobiet podziemiem aborcyjnym.

Każdy człowiek powinien mieć zagwarantowaną wolność decydowania o własnej integralności cielesnej i swoim życiu reprodukcyjnym. Kluczową kwestią jest, aby regulacje prawne odnoszące się do aborcji zapewniały ochronę praw człowieka należnych osobom będącym w ciąży.